Koliko su građani Srbije uplašeni zbog litija? Organizuju se najmasovniji protesti u novijoj historiji
Analiza je urađena na osnovu održanih 28 skupova koji su organizovani u Beogradu i u mnogim drugim gradovima.
Sve procjene su urađene pojedinačnim brojanjem s fotografija i videosnimaka koje su objavljivali organizatori i učesnici ovih protesta na društvenim mrežama ili su ih slali direktno Arhivu javnih skupova.
Za potrebe istraživanja odziva lokalnog stanovništva korišćena je relativna veličina ovih protesta, odnosno procenat lokalnog stanovništa koji je na njih izašao. U prikazu ovih rezultata to je ilustrovano tako što je za svako mjesto navedeno i koliko bi takav odziv iznosio u Beogradu, srazmjerno broju stanovnika.
"Rezultati ovog istraživanja nedvosmisleno govore o tome da se radi o najsnažnijem protestnom pokretu u novijoj historiji Srbije. Tokom posljednjih nekoliko decenija, u Srbiji je bilo nekoliko protestnih serija koje su se odvijale u cijeloj zemlji: protiv izborne krađe 1996/97, pred pad Miloševića, protesti '1 od 5 miliona' i prošlogodišnji protesti protiv nasilja. Međutim, ovako masovan odziv van Beograda, pogotovo u manjim mjestima, nije zabilježen za više od tri decenije koliko je Arhiv javnih skupova pokrio svojim istraživanjima", kažu iz ove organizacije.
VIŠE OD 3000 SMEDEREVACA U ŠETNJI 💙💚
— Pokret Tvrđava (@Pokret_Tvrdjava) August 5, 2024
Impozantan skup! Narodni, građanski. Smederevo je živo, probuđeno. Malo je reći da smo ponosni na vas. Organizovali smo ovaj skup sa ciljem da se ujedinimo. Uspeli smo. Od večeras je sve drugačije❗
Idemo dalje, Rio Tinto neće kopati,… pic.twitter.com/dCF7bkVXCg
Podsjećanja radi, riječ je o protestima i građanskog nezadovoljstva protiv najavljenog iskopavanja litija. Vlada Srbije u Beogradu je 19. jula sa Evropskom unijom potpisala "Memorandum o kritičnim sirovinama" koji predviđa cio proizvodni lanac - od kopanja litija u Jadru do proizvodnje baterija za električna vozila.
Dio stručne javnosti i ekoloških udruženja u Srbiji proteklih godina tvrde da bi rudarenje litija moglo da ima velike negativne posljedice po životnu sredinu.
Sa druge strane, Rio Tinto, koji u Jadru planira podzemni rudnik litija, postrojenje za preradu i odlagalište jalovine, više puta je saopćio da je projekat ekološki siguran.
Ta britansko-australijska kompanija tvrdi da projekat Jadar može sigurno da se razvija uz poštovanje domaćih i međunarodnih standarda i uz minimalni utjecaj na životnu sredinu.
U dolini rijeke Jadar kompanija Rio Tinto je 2004. godine pronašla jadarit, mineral koji sadrži litij i bor i planira da otvori rudnik koji bi godišnje proizvodio oko 58.000 tona litij karbonata.
Prema posljednjim najavama vlasti, predvođenih Srpskom naprednom strankom, taj rudnik bi mogao da počne sa radom 2028. godine ako kompanija ispuni ekološke propise i dobije neophodne dozvole.
Pokret "Kreni-promeni" u maju 2022. godine uputio je Skupštini Srbije narodnu inicijativu koji je potpisalo 38.000 građana da se zabrani istraživanje i iskopavanje litija i bora u Srbiji. Ta peticija za sada nije uvrštena na dnevni red državnog parlamenta.
Pitanje rudarenja litija ujedinilo je i navijačku scenu u Srbiji, a o ovom pitanju su se oglašavale i mnoge poznate ličnosti.
