Beograd: Skelet mamuta Vike atrakcija arheološkog nalazišta Viminacijum
Rimski vojni logor i grad Viminacijum, prema riječima arheologa-istraživača Nemanje Mrđića, zahvatao je skoro 100 hektara uže gradske sredine, odnosno prostora koji se nalazio unutar zaštitnih bedema, a sam kompleks zahvatao je preko 450 hektara zajedno sa gradom, gdje spadaju i nekropole.
Na prostoru nekadašnjeg velikog rimskog grada i vojnog kampa rimske provincije Moesia osnovan je Naučno-istraživački centar Viminacijuma, koji se nalazi u Starom Kostolcu, nedaleko od Požarevca.
Mamut park najnovija atrakcija
Ono što je najnovije na ovom arheološkom nalazištu jeste Mamut park u kojem se nalaze ostaci pet i skelet jedne cijele životinje.
"U Mamut parku prezentovane su dvije cjeline, nalaz mamuta pronađenog 2009. godine, popularna Vika, koja je nađena kao cijela životinja, što je kapitalni nalaz paleontologije u Srbiji, a drugi dio parka predstavljaju nalazi pet mamuta sa lokaliteta, koji je udaljen još nekih 1.200 metara dalje od mjesta gdje je pronađena Vika, ali koji su, nažalost, nađeni u potpuno drugačijem kontekstu i nisu u cijelosti očuvani", rekao je Mrđić.
Mamutica Vika je otkrivena milion godina nakon smrti, eksploatacijom uglja u sjeverozapadnom dijelu površinskog kopa rudnika uglja Termo-elektrane "Drmno" - Stari Kostolac, na dubini od 27 metara. Ostaci drugih mamuta, koji se čuvaju u parku Viminacijuma, pronađeni su na 17 metara dubine i mlađi su od Vike.
Skeleti mamuta izloženi su u pijesku u kojem su i pronađeni, a posjetioci ih posmatraju dok hodaju po istoj podlozi po kojoj su se i oni kretali u periodu dok su živjeli.
Vojno uporište
Kako je za Anadoliju ispričala historičarka umjetnosti Jelena Anđelković Grašar, Viminacijum je nastao prije svega kao vojno uporište, ne bi li branio sjeverni Limes.
"Nastao je kao uporište za odbranu Dunavskog Limesa, koji je bio izložen stalnim napadima varvara, koji su napadali sa sjevera. Na početku su ovdje bile smještene dvije legije, četvrta Flavijeva i sedma Klaudijeva, da bi zatim četvrta Flavijeva napustila Viminacijum", ispričala je Anđelković Grašar i dodala da se grad Viminacijum naslanja na sam bedem vojnog logora.
"Grad Viminacijum, koji je nastao kada su se ti isluženi vojnici doselili, a zbog njih počeli da dolaze trgovci i zanatlije itd. ubrzo postaje jedan važan centar i vrlo brzo postaje centar provincije prostora današnje Srbije, sa svojih 30 hiljada stanovnika", rekla je Anđelković Grašar.
U galeriji Naučno-istraživačkog centra Viminacijuma, koji se nalazi u Starom Kostolcu, nedaleko od Požarevca, prikazana je vjerodostojna maketa starog grada i logora, koja je napravljena, ne samo na osnovu onoga što je iskopano, već i na osnovu onoga što su omogućili georadar i geomagnetizam, kao i slike iz podzemlja.
Prijestolnica provincije, administrativni, vojni, trgovački i industrijski centar
U čitavom kompleksu nalazili su se i drugi sadržaji koji su, prema riječima Mrđića, pratili jednu prijestolnicu, kao što su velika luka na Dunavu, mala luka na Mlavi i zanatski centri, koji su proizvodili staklene predmete i luksuznu keramiku. Osim ovoga, u kompleksu se nalazio i čitav niz pratećih vojnih objekata te civilno naselje, koje je i servisiralo legijski logor.
Za svakodnevni život jednog rimskog legionara, koji Naučno-istraživački centar želi da približi današnjem čovjeku, Mrđić je rekao da se malo razlikuje od današnjice.
"Ništa se to nije promijenilo za dvije hiljade godina. Vojska je, kada nije bilo ratova, radila javne poslove, gradili su mostove i kanale. Izgradili su Trajanov most na Dunavu, koji je jedan od najvećih mostova antike, sa svojih 1.200 metara, koji je premostio Dunav", ispričao je Mrđić i rekao da se Viminacijum u cijelu priču o rimskim legijama uklapa kao pokrovitelj svega toga, "jer je ono, što je Beograd u Srbiji danas".
"Viminacijum je prijestolnica provincije, administrativni, trgovački centar i naravno vojni centar. Ovdje je bila komanda svih jedinica koje su se nalazile na Dunavskom Limesu", rekao je Mrđić.
Arheološka istraživanja Viminacijuma
Naučno-istraživački centar Viminacijum predstavlja srž arheološkog parka. U njemu se nalazi i laboratorija istraživača i smještajni kapaciteti, kao i biblioteka. Arheološki park je otvoren 2006. godine i od tada se neprestano razvija i konstantno mu se dodaju novi sadržaji.
"Prva istraživanja na Viminacijumu su započeta još 1882. godine, pa je kopano 1902. godine, kada je i kraljica Draga Mašin došla na Viminacijum da obiđe Miloja Vasića i njegova iskopavanja i zabilježeno je da je tada donirala stotinu dukata za nastavak arheoloških istraživanja“, ispričao je Mrđić i dodao:
"Savremena istraživanja su počela od 1973. godine, u okviru zaštitnih kopanja zbog gradnje Termoelektrane, a ono što se danas vidi, to je istraženo i prezentovano najnovijim istraživanjima, koja su rađena 2002. godine."
U toku su istraživanja Sjeverne kapije legijskog logora, koja je i sada djelimično prezentovana, kao i carski Mauzolej impretora Hostilijana, koji je na Viminacijumu umro 251. godine i tu je i sahrajen.
Na prostoru Srbije rođeno 17 rimskih careva
U izložbenom prostoru Naučno-istraživačkog centra su trenutno postavljene biste rimskih careva, koje su replike onih slika koje su umjetnici iz Srbije imali priliku da upoznaju sa novčića. Ukupno se nalazi 17 bisti rimskih careva, odnosno 18, ako se računa i Justinijan, koji je ranovizantijski car.
Istoričarka umetnosti Jelena Anđelković Grašar je rekla: "Osnovna ideje cijele te postavke jeste da se prikaže Srbija kao domovina 17 rimskih careva, odnosno prostor na kojem su svi oni rođeni."
Osim makete grada, na nižem nivou Galerije predstavljena su i freske koje su sačuvane iz freskooslikanih grobnica Viminacijuma.
"Ono što je karakteristično za Viminacijumsko slikarstvo jeste da je ono najviše sačuvano kao grobno, odnosno podzemno", rekla je Anđelković Grašar i navela da je u 3. i 4. vijeku na Viminacijumu djelovala "velika slikarska oficina, koja je imala nekoliko majstora, najvjerovatnije glavnog majstora i učenike", za koje se pretpostavlja da su bili školovani u velikim centrima, kao što su Rim, sirijski ili egipatski centri.
"O tome svjedoče pojedine freske jer su pojedini portreti izrađeni kao remek dela kasne antike. Među njima je Divina ili kako je mi zovemo antička Monaliza", ispričala je Anđelković Grašar.
Neke od ovih fresaka se nalaze isječene u galeriji, ali jedna koja je iskopana 2003. godine, "Grobnica sa Kupidonima" sačuvana je u podzemlju.
"Posetioci sada kada dođu ne gledaju te slike kao galerijske, već moraju da prođu taj čitav put prolaska kroz podzemlje sa Haronom, u mraku i na taj način iz vizure pokojnika, mogu da steknu utisak, prvo kako je tom slikaru bilo da slika u tako skučenim uslovima, a drugo koja je eventualno bila ideja tog pokojnika, koji je tu bio sahranjen, da svoje vječno boravište dekoriše, jer to predstavlja ideju smrti kao nastavka života samo u nekom drugom prostoru", navela je Jelena Anđelković Grašar.
