Kako su Huti postali faktor i izazvali reakciju SAD-a: Pokret iznikao iz otpora selefizmu
Popularizirani izraz pokret Huti se odnosi na njegovog harizmatičnog osnivača Husseina Badr al-Din al-Houthija, vjerskog lidera koji se 1990-tih suprostavio predsjedniku Jemena Aliju Abdulahu Salehu, kojeg je optužio za korupciju i podršku Saudijske Arabije i Sjedinjenih Američkih Država.
Nakon propasti Osmanskog carstva 1918. vlast u Sjevernom Jemenu preuzela je zedijska monarhija pod nazivom Mutawakkilite kraljevina. Vladar ili imam, bio je istovremeno duhovni i svjetovni lider. Kraljevstvo je izgubilo rat protiv Saudijske Arabije 1930. godina.
Godine 1962. vojska koju je podržavao Egipat zbacila je mutavakilitskog kralja i uspostavila arapsku nacionalističku vladu sa glavni gradom u Sani (Arapska Republika Jemen). Uz sovjetsku pomoć, Egipat je poslao desetine hiljada vojnika da podrže republikanski državni udar.
Monarhisti su pobjegli u planine duž saudijske granice kako bi vodili građanski rat za kontrolu nad zemljom. Saudijska Arabija je tada podržavala monarhiste protiv Egipta. Izrael je također tajno podržavao Zajedije. U konačnici pobjedu su odnijeli republikanci.
Vjersko pitanje
Početkom 80-tih Saudijska Arabija počela je promovisati širenje selefizma, a što je u manjoj mjeri podržano od jemenske vlade. Takve ideje potkopavale su ključne elemente vjerovanja zejdija i dovele u pitanje autoritet zejdijske elite. Osnivanje selefijski škola zejdije su doživjele kao prijetnju njihovoj zajednici i identitetu.
Vjerske i svjetovna elita zejdija formirala je 90-tih stranku Al-Haqq (Istina) čije je osnovni cilj bio smanjenje saudijskog, odnosno selefijskog utjecaja. Mala stranka, u parlamentu od 1993. do 1997. godine, stajala je u čvrstoj opoziciji moćnijoj Iṣlaḥ partiji, islamističkoj stranci pod saudijskim utjecajem.
Upravo je Hussein Al-Houthi bio najutjecajniji predstavnik Al-Haqq stranke u parlamentu. Nakon što je napustio parlament pomogao je osnivanje ljetnih škola Beliving Youth, koje su imale za cilj da se suprotstave osnivanju sunitskih koje finansira Saudijska Arabija.
Mreža, koja je nudila vjersko obrazovanje, socijalnu skrb, a među svojim sljedbenicima gradila atmosferu zajedništva, u početku je dobila podršku jemenske vlade, ali njena sve veća popularnost i kritika vlasti predsjednika Ali Abdullaha Saleha doveli su do toga da vlada prekine finansiranje 2000. godine.
Do 2001. njegova grupa se razdvojila, sljedbenici njegove frakcije postali su poznati kao Huti.
Salehova podrška invaziji SAD na Irak 2003. izazvala je bijes simpatizera pokreta, koji su vjerovali da Saleh podržava istu vrstu strane intervencije koja je 1960-ih obespravila zejdije i od tada ugrožava njihovu tradiciju i način života.
Smrt lidera
U to vrijeme pokret je usvojio slogan "Smrt Americi". Kako je pokret rastao, Salehov režim je počeo da se obračunava sa Hutima u junu 2004. godine kada je izdao nalog za hapšenje Husseina al-Houthija koji je u septembru likvidiran. Vodstvo pokreta je nakratko prešlo na njegovog oca, a kasnije na brata Abdul-Malika.
Pobuna na sjeveru, zajedno s nemirima na jugu, pokrenula je šira pitanja legitimiteta režima Saleha, ujedinjenja Jemena, pa čak i republikanizma kao održivog sistema upravljanja Jemenom.
Nakon što su početkom 2011. godine protesti Arapskog proljeća u Tunisu i Egiptu svrgli njihove predsjednike, Jemenci su pozvali na kraj Salehovog režima. U februaru 2012. Saleh je predao vlast Abd Rabbuhu Mansuru Hadiju, svom potpredsjedniku, ali Hadi je pokazao naklonost rivalskoj stranci Islah. Saleh je, sa svoje strane, kasnije stao na stranu pokreta Huti protiv Hadijeve vlade.
U julu 2014. u Jemenu su izbili protesti nakon što je Hadijeva administracija smanjila subvencije za gorivo. U septembru jemenske snage sigurnosti otvorile su vatru na demonstrante u glavnom gradu Sani, ubivši nekoliko ljudi.
Događaj je pokrenuo eskalaciju sukoba koja je kulminirala kasnije tog mjeseca kada su Huti zauzeli dijelove grada. Krajem januara 2015., uz tihu podršku Saleha i njegovih pristalica u vojsci, hutski borci su zauzeli predsjedničku palatu, a Hadi je bio primoran da podnese ostavku.
U februaru 2015. Hadi se pojavio u Adenu, najvećem jemenskom komercijalnom gradu i glavnom gradu Južnog Jemena prije ujedinjenja, i povukao je svoju ostavku.
Intervencija Saudijske Arabije
U nastojanju da otjera pobunjenike iz Sane, prikupio je podršku za vojnu intervenciju iz inostranstva, a kampanja pod vodstvom Saudijske Arabije započela je u martu kada su Hadi i njegova vlada pobjegli u Saudijsku Arabiju. Mohammed bin Salman , tadašnji ministar odbrane Saudijske Arabije, očekivao je da će sukob trajati nekoliko mjeseci.
Hutijsko preuzimanje Sane završeno je u decembru 2017. Tog mjeseca Huti su protjerali Salehove snage iz glavnog grada i ubili Saleha nakon što je izrazio spremnost da se angažuje s koalicijom predvođenom Saudijskom Arabijom. Učvrstili su se kada je u januaru izbio kratak sukob među Hadijevim pristalicama.
Pobunu Huta je dijelom održavala njihova kontrola nad lučkim gradom Hodeidah, preko kojeg su primali većinu svog uvoza i prihoda. U junu 2018. koalicija predvođena Saudijskom Arabijom napredovala je prema gradu, nadajući se da će prijetnja njegovog gubitka natjerati Hute da pregovaraju o mirovnom sporazumu koji je povoljan za koaliciju. Ali, pošto je luka bila i spas za humanitarnu pomoć Jemenu, UN su intervenisale i posredovale u prekidu vatre koji je stupio na snagu u decembru.
U međuvremenu, napadi Huta su postajali sve sofisticiraniji i bilo je nesumnjivo da ih Iran njihove borce snabdijeva oružjem i obučava.
Napadi na Saudijsku Arabiju i brodove u blizini jemenske obale bili su među onima koji su naveli SAD da proglase grupu Huti terorističkom organizacijom u januaru 2021. u posljednjim danima mandata Donalda Trumpa.
Konflikt je počeo da se smanjuje u intenzitetu sa formalnim prekidom vatre na snazi tokom većeg dijela 2022. godine, nakon što je Hadi podnio ostavku i predao kontrolu predsjedničkom vijeću. Saudijci su u septembru prošle godine, s namjerom da okončaju svoju kampanju u Jemenu. primili lidere Huta. Činilo se da su blizu dogovora.
Napredak je poremećen 7. oktobra 2023. godine nakon što je Hamas izvršio napad na Izrael. Vlasti Izrael krenule su u kampanju osvajanja Pojasa Gaze koja je dovela do desetine hiljada ubijenih Palestinaca. Huti su kao vid pritiska na Izrael lansirali projektile i dronove prema Izraelu i počeli napadati brodove koji su prolazili kor moreuz Bab el-Mandeb.
Napadi su potaknuli SAD da preduzmu akciju, pokrenuvši desetke napada protiv jemenskih pobunjenika u januaru 2024. u koaliciji s Velikom Britanijom koji još uvijek traju.
