Rodoljub Čolaković i Avdo Humo su istrajali na BiH uprkos protivljenju pojedinih Titovih saradnika
Čolaković, rođen 1900. godine u Bijeljini, u bogatoj porodici, je bio jedna od najistaknutijih ličnosti u stvaranju socijalističke Bosne i Hercegovine, odnosno Jugoslavije. Bio je književnik, borac Španskog građanskog rata i Narodnooslobodilačke borbe.
Humo, rođen 1914. u Mostaru, je politički i oružano organizovao studente koji su bili sljedbenici socijalizma. Bio je među organizatorima oružanog otpora nacistima i fašistima.
Čolaković i Humo su bili među vijećnicima prvog zasjedanja Zemaljskog antifašističkog vijeća narodnog oslobođenja Bosne i Hercegovine (ZAVNOBiH), koji je predstavljao početak organizacije vlasti u oslobođenim teritorijama, 25. novembra 1943. Bili su istrajni u zahtjevu da Bosna i Hercegovina bude republika, a ne pokrajina Jugoslavije.
Njihovom zahtjevu protivili su se pojedini komunisti iz Srbije, među kojima su Milovan Đilas i Moša Pijade bliski saradnici lidera socijalističke Jugoslavije Josipa Broza Tita. Đilas i Pijade su kao razlog protivljenju tome isticali vrlo heterogen etnički sastav Bosne i Hercegovine smatravši da muslimani, odnosno Bošnjaci nisu zaseban narod.
Komunisti Bosne i Hercegovine bili su jedinstveni u stavu da Bosna i Hercegovina mora biti republika.
Konačnu odluku je donio upravo Tito - usaglasio se s tim da Bosna i Hercegovina bude među šest republika, a ne pokrajina unutar Srbije ili Hrvatske. Kao argument za to je naveo i zasluge bosanskohercegovačkih naroda u odbrani od nacističkog i fašističkog okupatora, odnosno stvaranju socijalističke Jugoslavije.
Prvim zasjedanjem ZAVNOBiH-a je obnovljena državnost Bosne i Hercegovine, i to nakon skoro pet stoljeća osmanske, odnosno austrougarske vladavine. Tada su usaglašene individualne i kolektivne slobode i prava građana nakon Drugog svjetskog rata. Ključan je bio dogovor da država nije "ni srpska, ni hrvatska, ni muslimanska, nego i srpska, i hrvatska, i muslimanska".
Drugo zasjedanje ZAVNOBiH-a je bilo krajem juna i početkom jula 1944. u Sanskom Mostu, a treće u aprilu 1945. u Sarajevu. Iz ZAVNOBiH-a je nastala Narodna skupština Bosne i Hercegovine.
Fikret Prevljak po povratku iz Turske zadržan na Aerodromu Sarajevo, čekaju se upute Tužilaštva BiH
Prepoznajete li koje sarajevsko naselje je na fotografiji snimljenoj davne 1954. godine?
