The Atlantic se prvo osvrće na želju Emmanuela Macrona i drugih evropskih lidera za kreiranjem novih pravila i okvira za skladni suživot islama i onog što oni smatraju evropskim vrijednostima.
"Odnos prema islamu može evoluirati kroz vrijeme. Progresivni teolozi i intelektualci mogu pomoći da se usvoje savremene vrijednosti bez napuštanja vjerskog identiteta", piše The Atlantic.
Kako se navodi, bošnjački mislioci ponudili su kreativne teološke interpretacije islama koji se nadopunjuje s evropskim životom.
"Ipak, njihov doprinos danas je malo poznat u Zapadnoj Evropi. Antimuslimanska propaganda gaji paranoju i sada je veoma važno da se ponovo otkrije zaboravljeni dokaz o kompatibilnosti islama i savremene Evrope", piše Atlantic.
List u kratkim crtama prelazi historiju muslimana u BiH u posljednjih 150 godina. Naglašava se strah muslimana nakon početka pada osmanske vlasti 1878. godine te promjene paradigme i prihvatanja nove austrougarske uprave nakon intervencije bošnjačkih intelektualaca i teologa.
Kao odgovor, Bošnjaci su prihvatili austrougarsku vladavinu te su se počeli organizirati u sekularnoj državi. Tadašnji sarajevski muftija je1881. godine izdao fetvu, pozivajući Bošnjake da se povinuju regrutaciji u nemuslimansku Austro-ugarsku vojsku. Zatim je izdao još jednu fetvu koja je navela bosansko vjersko vodstvo da prihvati modernizaciju šerijatskih sudova i njihovu postepenu integraciju u nadležnost državnog sudstva. Bošnjaci su također raspravljali o problemima muslimanki, uključujući i upotrebu nikaba, i najviša zvanična islamska vjerska institucija u Bosni, zabrinuta za položaj muslimanki u društvu, podržala je u to vrijeme državom podržane kampanje otkrivanja lica. Ibrahim Fejić, muftija koji je tada bio vođa Islamske zajednice u BiH, rekao je da islam traži od žena da se oblače skromno, ali da to ne zahtijeva prekrivanje lica ili izolaciju od javnosti.
Drugo, prinudna sekularizacija - uključujući zabranu nošenja nikaba - može biti kontraproduktivna. Kako su pokazala svjedočenja muslimanki iz Jugoslavije, takva ograničenja mogu proizvesti duboko negativne posljedice. Vlastito preispitivanje muslimana o religijskim temeljima nikaba može donijeti progresivne interpretacije koje se čine autentičnim zato što dolaze iz zajednice. Umjesto zakonskih zabrana ili nametnutih pravila oblačenja, demokratske zapadne vlade bi trebale promovirati slobodu izbora muslimanki.
Danas, historija i praksa islama u BiH donose niz značajnih lekcija za one koji žele da kultiviraju liberalni islam u Evropi. Jedan je da institucionalizirani, centralizirani oblik islama može biti vrlo uspješan, kao što se vidi u slučaju Islamske zajednice. To se vjerovatno ne može precizno kopirati u drugim evropskim zemljama, ali ipak može poslužiti kao koristan primjer ostatku Evrope.
"Konačno, islamski modernizam, rođen u 19. stoljeću kao pokušaj reinterpretacije islama liberalnim duhom, nije tako neefikasan kao što neki pesimistični komentatori islama vjeruju", zaključuje Atlantic.
Bosansko intelektualno naslijeđe daje puno dokaza kako Evropa i islam ne samo da mogu biti kompatibilni, nego ta kompatibilnost traje vijekovima.
