U Sarajevu, Mostaru i Banjoj Luci bit će otvoreni krizni centri za žrtve silovanja
ARS BiH,MLJPI podržava i pridružuje se pokretu #nisamtrazila, s ciljem podizanja svijesti o važnosti prepoznavanja seksualnog nasilja, pružanja neophodne podrške žrtvama i adekvatnog kažnjavanja počinitelja.
Podsjećaju da Zakon o ravnopravnosti spolova u Bosni i Hercegovini (ZORS) definiše seksualno uznemiravanje kao svaki neželjeni oblik verbalnog, neverbalnog ili fizičkog ponašanja spolne prirode kojim se želi povrijediti dostojanstvo osobe ili grupe osoba ili kojim se postiže takav učinak, naročito kad to ponašanje stvara zastrašujuće, neprijateljsko, degradirajuće, ponižavajuće ili uvredljivo okruženje. Član 13. ovog Zakona definiše i obavezu poslodavca da preduzme efikasne mjere u cilju sprečavanja uznemiravanja, seksualnog uznemiravanja i diskriminacije po osnovu spola u radu i radnim odnosima, te naglašava da poslodavac ne smije preduzimati nikakve mjere prema zaposleniku/ci zbog činjenice da se on/ona žalio/la na uznemiravanje, seksualno uznemiravanje i diskriminaciju po osnovu spola.
Izrada politike za sprečavanje seksualnog uznemiravanja i uznemiravanja na osnovu spola je i obaveza prema brojnim međunarodnim dokumentima, konvencijama, direktivama i rezolucijama UN, Vijeća Evrope i Evropskog parlamenta. S tim u vezi, ARS BiH, MLJPI kontinuirano prati stanje u ovoj oblasti i provodi različite aktivnosti kako bi ukazala na probleme diskriminacije na osnovu spola. U proteklih deset godina provedeno je više istraživanja i edukacija s ciljem prepoznavanja i prevencije seksualnog uznemiravanja i uznemiravanja na osnovu spola. Izrađen je Vodič za poduzimanje efikasnih mjera za sprečavanje uznemiravanja na osnovu spola i seksualnog uznemiravanja na radnom mjestu u institucijama BIH.
Vodič je usvojilo Vijeće ministara BiH na sjednici 15.10.2019. godine i zadužilo sve institucije da imenuju savjetnike/ce te donesu odluke o nultoj toleranciji prema djelima seksualnog uznemiravanja i uznemiravanja na osnovu spola. Cilj je pružiti pomoć potencijalnim akterima u postupku efikasne prevencije i zaštite od uznemiravanja na osnovu spola i seksualnog uznemiravanja na radnom mjestu u institucijama BiH: poslodavcima, zaposlenicima, žrtvama, kao i disciplinskim komisijama koje se formiraju u ovim slučajevima.
Do 19. januara 2021. godine 41 institucija sa nivoa Bosne i Hercegovine imenovala je savjetnika/cu za prevenciju uznemiravanja na osnovu pola i seksualnog uznemiravanja na radnom mjestu i donijela odluku o nultoj toleranciji za seksualno uznemiravanje. U saradnji sa Agencijom za državnu službu BIH, organizovana je obuka za imenovane savjetnike/ce za prevenciju uznemiravanja na osnovu spola i seksualnog uznemiravanja na radnom mjestu, koja je održana 16. i 17. decembra 2020. godine. Dio Istraživanja o spremnosti institucija Bosne i Hercegovine da provode obaveze u oblasti ravnopravnosti spolova, koje je provela ARS BiH MLJPI 2013. godine, se odnosio na pitanja vezana za seksualno uznemiravanje i uznemiravanje na osnovu spola u radu i radnim odnosima u svrhu ocijene stavova zaposlenih osoba o seksualnom uznemiravanju i uznemiravanju na osnovu spola.
Istraživanje je pokazalo da 16 % ispitanika/ca smatra da seksualno uznemiravanje postoji u okviru institucije u kojoj su zaposleni dok čak 41 % ispitanika/ca smatra da ne zna prepoznati seksualno uznemiravanje. Samo 3% ispitanika/ca je izjavilo da je u potpunosti upoznato sa okvirom za zaštitu od seksualnog uznemiravanja. Ispitanici su smatrali da je problem seksualnog uznemiravanja prije svega problem koji bi trebao da rješava poslodavac i da bi se prvo obratili poslodavcu u slučaju uznemiravanja (63%) a tek onda ARSBiH, ombudsmanu, policiji, sudu/tužilaštvu. Većina ispitanika, odnosno 47% njih, nije upoznata da je uspostavljen efikasan mehanizam zaštite od seksualnog uznemiravanja na radnom mjestu.
Takođe u saradnji sa UNDP i UNFPA, 2011. godine, provedeno je Prvo-pilot istraživanje o seksualnom uznemiravanju u privatnom sektoru u BiH. Istraživanjem su obuhvaćene oblasti medija, arhitekture i građevinarstva, trgovine i igara na sreću. Istraživanje je pokazalo da veliki broj preduzeća iz privatnog sektora nije spremno da radi na istraživanju i prevenciji seksualnog uznemiravanja kao i da najveći broj ispitanika/ca seksualno uznemiravanje dovode u vezu samo sa fizičkim uznemiravanjem, zanemarujući pri tome ostale oblike uznemiravanja. Također je evidentirano nepovjerenje u efikasnost zaštite i podršku profesionalne sredine u slučaju izlaganja seksualnom uznemiravanju. Na osnovu dobivenih odgovora većina poslodavaca ima regulirano postupanje u slučajevima seksualnog uznemiravanja internim općim aktima. Mali procenat poslodavaca je izjavio da su postojale pritužbe u zadnjih 10 godina (do 5 slučajeva) ali nije bilo informacija u pogledu preduzetih mjera. Većinski stav poslodavaca je bio da ovaj problem ima značaj u privatnom sektoru i da mu treba biti posvećena pažnja. Glasine o seksualnom uznemiravanju postoje, svijest o ovoj pojavi postaji i daje joj se značaj, ali stvarni obim ostaje nepoznat.
Tokom septembra 2020. godine ARS BiH je provela istraživanje zadovoljstva korisnika ARS BiH. Jedan dio pitanja odnosio se na diskriminaciju na osnovu spola, te je manji broj ispitanika/ca opisao sa kojom vrstom diskriminacije na osnovu spola se suočava. U tim komentarima pojavili su se i problemi vezani za uznemiravanje i seksualno uznemiravanje na radnom mjestu. Sva ova provedena istraživanja, iako na ograničenom uzroku, pokazala su da ispitanici često ne prepoznaju seksualno uznemiravanje i nisu sigurni kome se obratiti u slučaju seksualnog uznemiravanja, tako da rasprostranjenost ovog problema velikim dijelom ostaje nepoznata.
Jedan od standarda Istanbulske konvencije, koju je BiH ratifikovala 2013. godine, je otvaranje lako dostupnih kriznih centara za žrtve silovanja ili seksualnog nasilja radi osiguravanja medicinskih i forenzičkih pregleda, potpore za doživljenu traumu i savjetovanje žrtava. U tom smislu, u okviru projekta "Jačanje kapaciteta institucija za rješavanje rodno zasnovanog nasilja u BiH“, finansiranog od Američke organizacije za međunarodni razvoj – USAID, ARS BiH,MLJPI provodi pilot projekat uspostave Kriznih centara za žrtve silovanja i seksualnog nasilja. Cilj projekta je da se tokom 2021. godine otvore prva tri krizna centra u zdravstvenim ustanovama lociranim u Sarajevu, Banjoj Luci i Mostaru, koji će biti dostupni za žrtve silovanja i seksualnog nasilja.
Na kraju, Agencija za ravnopravnost spolova BIH još jednom naglašava da je seksualno uznemiravanje i diskriminacija na osnovu spola krivično djelo i poziva sve poslodavce u Bosni i Hercegovini na poduzimanje aktivnih radnji na spriječavanju i sankcionisanju ovih djela.
Javno pogubljen Iranac koji je osuđen za silovanje desetina žena tokom 20 godina
