UKC Tuzla jedini u BiH radi srodničku transplantaciju koštane srži, Mersiha i Zumreta čekaju priliku za izlječenje
U Univerzitetskom kliničkom centru u Tuzli godišnje se uradi između 20 i 25 transplantacija koštane srži kod pacijenata s dijagnosticiranom leukemijom ili limfomom.
Kada je u pitanju uspješnost alogeničnih transplatacija, 100 posto podudarno srodne, rezultati su u okviru ishoda i komplikacija u Evropi i svijetu. Kada se govori o autolognim transplatacijama, gdje je pacijent sam sebi davalac matičnih ćelija, tu je tuzlanski klinički centar ispod prosjeka komplikacija prijavljenih u Evropi i svijetu.
Mersiha Branković iz Tuzle i Zumreta Arnaut iz Gračanice onkološke su pacijentice koje su u proteklom periodu prošle kroz liječenje karcinoma hemoterapijom. Sada se nalaze u pripremnom periodu za transplantaciju matičnih ćelija, a postupak bi u oba slučaja trebao biti izveden u naredna dva mjeseca.
Arnaut u razgovoru za Klix.ba kaže da joj je Non-Hodkin limfom dijagnosticiran prije dvije godine, a nakon 14 ciklusa liječenja hemoterapijom i imunoterapijom nalazi se na jedan korak od transplantacije matičnih ćelija.
"Ljekari sada čekaju oporavak koštane srži kako bi odradili uzimanje matičnih ćelija. Plan je da sama sebi budem donor. Nije me strah, on je postojao na početku prilikom uspostavljanja dijagnoze, ali sada je drugačiji osjećaj. Moram živjeti s ovom dijagnozom, nadam se dobrom ishodu", priča nam Arnaut, koja sada posebnu pažnju obraća na život u okolini zbog narušenog imunog sistema, jer bilo koji virus za nju može biti koban.
Za razliku od Arnaut, Branković je okončala šest ciklusa hemoterapije, a poslije trećeg se našla u remisiji, odnosno stanju u kojem miruje bolest Non-Hodkin Burkitt lymphoma. Pred njom se nalaze još dva ciklusa hemoterapije, a trenutno je u fazi mobilizacije ćelija za transplantaciju. Ukoliko ne bude uspjela u tome da sama sebi donor, ćelije bi mogla dobiti od kćerke ili sestre.
"S obzirom da prvi put nisu mogli mobilisati moje ćelije, sada sam u postupku nabavke lijeka iz Sjedinjenih Američkih Država i nadam se da će on pomoći u svemu tome. S druge strane, život hematoloških pacijenata nije nimalo lagan jer se on okrene za 360 stepeni. Čovjek mora kompletan stil života promijeniti, od ishrane pa na dalje", ističe Branković.
U UKC-u u Tuzli u proteklih 20 godina je izvedeno 185 transplantacija matičnih ćelija, a prva je obavljena u julu 2004. u saradnji i uz pomoć zdravstvenih stručnjaka iz Vojno medicinske akademije Beograd.
"Transplantacija matične ćelije hematopoeze, ili koštane srži veoma je važan segment zdravstva jer je dio koji treba probuditi svijest u svima nama, posebno na nacionalnom nivou. Razvijati se dalje moramo jer imamo potencijal, ali su nam potrebni i oni koji će u nama prepoznati lidere razvoja zdravstva u BiH. Što se tiče pohranjivanja matičnih ćelija hematopoeze, taj dio obavlja Klinika za transfuzijsku medicinu te imamo svu neophodnu opremu. Najveći izazovi predstavljaju tehnički problemi koji se s vremena na vrijeme jave, poput kvara na ćelijskom separatoru ili protočnom citometru, uz dostupnost lijekova", kaže načelnica Klinike za hematologiju i transplataciju matične ćelije hematopoeze u UKC-u Tuzla Azra Jahić.
Tuzlanski UKC ispunjava potrebe za liječenje pacijenata transplantacijom koštane srži, međutim postoje komplikovani slučajevi koji se ne mogu liječiti u BiH te se oni uglavnom kompleksnoj genetski modifikovanoj terapiji protiv tumorskih ćelija podvrgavaju u Turskoj.
Bosni i Hercegovini veoma značajno bi bilo uspostavljanje i registra davatelja koštrane srži, poput Hrvatske, kojoj je u oblasti transplantacije matičnih ćelija u velikoj mjeri pomogao ulazak u Evropsku uniju.
"Hrvatska je uspostavila svoj registar, a time smo postali prepoznatljivi među ostalim registrima u Evropi te naši pacijenti brže i lakše dolaze do donora. Mi trenutno provodimo sve metode koje su dostupne u svijetu, sa pohranjivanjem matičnih ćelija smo do prije dvije godine imali velike probleme zbog nedostatka mjesta za pohranjivanje, ali se i u to ulaže te je stanje sada bolje", kaže nam Sandra Bašić-Kinda, hematologijna iz Kliničkog bolničkog centra Zagreb.
Za razliku od naše zemlje, u Hrvatskoj se izvode i CAR-T stanične terapije koje predstavljaju revoluciju u liječenju najtežih oblika limfoma i leukemije.
"Kroz ovu metodu se uzimaju stanice iz krvi donora, a onda se one izlažu virusu čime se prave takvima da mogu prepoznati maligne stanice u organizmu davatelja tih stanica (pacijenta, op.a.). Nakon proizvodnje, odnosno onda kada te stanice postanu sposobne za ubijanje maligne stanice, one se vraćaju u organizam pacijenta. Postupak prikupljanja stanica traje najviše dva dana, a proces proizvodnje između tri i četiri sedmice", pojašnjava Bašić-Kinda.
O transplantaciji matičnih ćelija u Tuzli se govorilo tokom simpozija sa međunarodnim učešćem. Stručnjaci iz oblasti zdravstva su imali priliki razmijeniti iskustva i dobre prakse vezane za CAR-T stanične terapije, zatim o haploidentičnoj transplantaciji matičnih ćelija hematopoeze, ulozi alogenične transplantacije u liječenju primarnih imunodeficijencija te o ulozi transfuzijske medicine u procesu transplantacije matične ćelije hematopoeze.
