Koji se plaćenici bore u razbuktalom sukobu u Africi: Prednjače bugarske i rumunske kompanije, vode ih legionari
Prema najnovijim izvještajima, gotovo 300 stranih boraca angažovanih od strane vlade DRK-a kako bi se suprotstavili ofanzivi pobunjenika M23, koji imaju podršku Ruande, predalo se i napustilo ratom razorenu regiju. Ovaj događaj dodatno je naglasio kontroverznu ulogu privatnih vojnih kompanija u afričkim sukobima, kao i ograničenja njihove efikasnosti.
Strane vojne kompanije u Kongu
Pored već poznate ruske grupe Wagner, u Kongu operišu još dvije privatne vojne kompanije: bugarska Agemira RDC i rumunska Asociatia RALF. Ove kompanije unajmljuju bivše vojne profesionalce i specijaliste za obuku i logistiku, ali njihova efikasnost u borbenim dejstvima dovedena je u pitanje. Uprkos visokoj plati, koja prema nekim izvorima iznosi i do 8.000 dolara mjesečno, strani plaćenici često ne postižu očekivane rezultate.
Plaćenici su u velikoj mjeri zaduženi za rukovanje sofisticiranim vojnim dronovima i obuku lokalnih trupa, ali su se suočili s brojnim preprekama, uključujući probleme u koordinaciji i jake protivmjere ruandskih snaga. Kako je naveo izvještaj Međunarodne krizne grupe (International Crisis Group), dronovi kojima su raspolagali plaćenici većinom su ostali neupotrebljivi zbog naprednih sistema ruandske protivvazdušne odbrane.
Ofanziva pobunjeničke grupe M23, koju Kongo optužuje da ima podršku Ruande, dovela je do pada Gome, najvećeg grada u istočnom Kongu. Plaćenici su, zajedno s preostalim snagama kongovske vojske i lokalnim milicijama, potisnuti ka obali jezera Kivu, blizu granice s Ruandom. Bez mogućnosti daljeg povlačenja, odlučili su se predati mirovnim trupama Ujedinjenih nacija koje su ih evakuisale preko Ruande.
Jedan od rumunskih plaćenika izjavio je za Reuters: "Osjećamo olakšanje jer konačno možemo da odemo kući. Goma je razorena ratom između Ruande i Konga."
Ruanda, koja negira direktnu podršku M23, preuzela je evakuaciju više od 280 rumunskih plaćenika u svoju prijestolnicu Kigali. Fotografije s graničnog prelaza prikazuju stotine stranih boraca, mnoge s bradama i u vojnim uniformama, kako čekaju pretrage prtljaga i sigurnosne provjere prije ukrcavanja u autobuse.
Plaćenici u Kongu: historijska perspektiva
Upotreba stranih plaćenika u Kongu nije novost. Još 1960-ih, tokom postkolonijalnih turbulencija, vojska Konga unajmila je strane borce, uključujući ozloglašenu grupu pod vodstvom "Ludog Majka" Hoarea, koja je podržala neuspjeli pokušaj secesije bogate rudarske pokrajine Katanga. Također, Francuska Legija stranaca igrala je ulogu u spašavanju talaca u bivšem Zairu 1978. godine.
Tokom 1990-ih, tokom Prvog i Drugog Kongoanskog rata, razne privatne vojne kompanije angažovane su od strane sukobljenih strana. Jedan od poznatijih primjera bio je Executive Outcomes, južnoafrička vojna kompanija, koja je krajem 1990-ih pružala podršku vladama u Angoli i Sierra Leoneu.
Međutim, dugoročna efikasnost ovih plaćenika često je bila upitna, a mnogi su bili optuženi za kršenja ljudskih prava i eksploataciju prirodnih resursa.
Savremeni plaćenici: ko su oni?
Danas plaćenici dolaze iz različitih sredina – od bivših vojnika iz istočnoevropskih država, do zapadnih vojnih veterana i bivših pripadnika elitnih jedinica poput Francuske Legije stranaca. Mnogi od njih rade za privatne vojne kompanije koje formalno pružaju "sigurnosne usluge", ali su de facto uključene u borbene operacije.
Prema analitičarima, Bugarska i Rumunija sve više postaju centri za regrutaciju plaćenika zbog nižih troškova obuke i relativno velike populacije bivših vojnika. Asociatia RALF i Agemira RDC nisu poznate javnosti u istoj mjeri kao Wagner, ali njihovi operativci su prisutni u više afričkih konflikata.
Angažman privatnih vojnih kompanija u Africi sve više postaje sredstvo kroz koje velike sile ostvaruju svoje interese. Dok Rusija koristi Wagner u više afričkih država, evropske kompanije, poput bugarskih i rumunskih koje djeluju u Kongu, nude svoje usluge vladama koje su suočene s pobunjeničkim pokretima i krizom bezbjednosti. Njihova prisutnost, međutim, često ne dovodi do dugoročnih rješenja, već dodatno usložnjava političku situaciju.
Situacija u Kongu još jednom je pokazala da angažovanje stranih plaćenika nije garancija uspjeha na bojnom polju. Uz visoke plate, neefikasnost i odsustvo stvarne lojalnosti zemlji za koju se bore, oni postaju dio većeg problema. Dok plaćenici napuštaju Kongo, sukob i dalje traje, a pitanje njihove uloge u budućim konfliktima ostaje otvoreno.
