Može li NATO opstati bez američkih snaga: "Mogla bi se stvoriti mnogo jača, a ne slabija Evropa"

CNN donosi opširan tekst s analitičarima koji tvrde da bi se mogao postići drugačiji efekat nego što mnogi očekuju.

Javni animozitet američkog predsjednika Donalda Trumpa prema ukrajinskom Vladimiru Zelenskom, njegova spremnost da "prigrli" ruskog predsjednika Vladimira Putina i nedavni komentari koji "bacaju sumnju" na to da li bi branio NATO saveznike "ako ne plate" su natjerali evropske lidere da počnu razmišljati o skoro nezamislivom - jesu li SAD pouzdani sigurnosni partner u vrijeme kada je njihov kontinent potresen ratom?

Ali, NATO bez SAD daleko je od impotentnog s više od milion vojnika i modernim oružjem na raspolaganju iz 31 zemlje u alijansi. Također imaju bogatstvo i tehnološko znanje da se brane bez SAD-a, smatraju analitičari.

SAD i Njemačka daju najveći doprinos vojnom budžetu NATO-a, civilnom budžetu i sigurnosnom investicionom programu, svaki sa skoro 16 posto, a slijede ih Velika Britanija sa 11 posto i Francuska sa 10 posto, navodi se u izvještaju NATO-a. Analitičari kažu da Evropi ne bi trebalo mnogo da nadoknadi gubitak doprinosa Amerike.

Ako se evropske zemlje ujedine i kupe odgovarajuću opremu, Evropa bi "mogla predstavljati ozbiljno konvencionalno i nuklearno sredstvo odvraćanja" za Rusiju, smatra Ben Schreer, izvršni direktor Međunarodnog instituta za strateške studije (IISS) za Evropu, u Zoom pozivu sa CNN-om i drugim novinarima krajem februara.

"Evropa sama (još uvijek) ima kapacitet da prikupi resurse koji su joj potrebni da se brani, samo je pitanje da li (ona) to želi", naveo je Schreer.

I to je ključno pitanje. Tokom više od 75 godina i administracije 14 različitih američkih predsjednika, uključujući prvu Trumpovu administraciju, SAD su bile žila koja je držala savez na okupu.

Šta kažu analitičari?

Tokom Hladnog rata, američke trupe na kontinentu su bile tamo kao odvraćanje od bilo kakvih sovjetskih ambicija da prošire savez Varšavskog pakta i na kraju su vidjeli njegov kraj kada je pao Berlinski zid 1989. NATO kampanje na Balkanu 1990-ih vođene su s američkim trupama i zračnim snagama. I, sve dok druga Trumpova administracija nije preuzela dužnost 20. januara, Washington je predvodio pomoć Ukrajini.

Te decenije transatlantske solidarnosti možda su se završile proteklih dana, kažu analitičari.

Trumpov sukob u Ovalnom uredu sa Zelenskim, nakon čega je zaustavio američku pomoć Kijevu, osjećao se kao dublji raskid ne samo s Ukrajinom, već i sa strategijom američkog slobodnog svijeta od Trumana do Reagana, mišljenja je Dan Fried, viši saradnik u Atlantskom savjetu i bivši pomoćnik američkog državnog sekretara za Evropu, na web stranici Vijeća.

John Lough, bivši zvaničnik NATO-a, koji je sada saradnik istraživačkog centra Chatham House u Londonu, vidi još "dublji rascjep" u alijansi.

"Neki ljudi u evropskim krugovima počinju da se pitaju da li Amerika treba da bude opisana na neki način kao neprijatelj", rekao je on.

Ali, neki analitičari kažu da NATO bez SAD nije loša ideja.

"Čim se američki saveznici uvjere da više ne mogu vjerovati američkim sposobnostima da ih brane kada dođe do problema, oni će požuriti da povuku zastoj i rade na povećanju vlastitih sposobnosti“, napisao je Moritz Graefrath, saradnik iz oblasti sigurnosti i vanjske politike na William & Mary's Global Research Institutu te dodaje:

"U tom smislu će, možda kontraintuitivno, povlačenje američkih snaga stvoriti još jaču, a ne slabiju Evropu".