Viktor Orban i obračun s EU: Alfa i omega Mađarske čije odluke sve češće provociraju Brisel

Međutim, već sredinom devedesetih godina teška ekonomska situacija u državi potakla je jačanje desničarskih pokreta u Mađarskoj, koji su većinom igrali na kartu mađarskog nacionalnog ponosa, koji je prema njihovom mišljenju namjerno zapostavljan u kulturi ove zemlje.

Oportunistički političar poput Orbana prepoznao je kretanja u državi te je napravio oštar zaokret prema desnim političkim idejama, što je prouzrokovalo osipanje kadrova i ideološko razmimoilaženje s glavnim ljudima tada još uvijek liberalnog Fidesza.

Orban je politiku stranke dodatno odveo udesno početkom 21. vijeka, kada je njegova stranka više puta odlazila i vraćala se na vlast u Mađarskoj. Interesantno, upravo u tom periodu, kada se Mađarska nalazila u periodu bez vladavine Fidesza, postala je dio Evropske unije, a na čelu države je u tom trenutku stajao premijer Peter Medgyessy, član socijaldemokratske opcije.

Međutim, socijalno-liberalne politike često su na prostorima istoka Evrope sklone pravljenju političkih samoubistava, što se dogodilo i u samoj Mađarskoj.

Stranke u vlasti su optuživale jedne druge za korupciju, a Mađarska se ponovo našla u ekonomskoj krizi. Teška vremena obično za sobom povlače i konzervativne opcije koje dolaze do izražaja. Upravo zbog toga Mađari su u jednom trenutku vidjeli Viktora Orbana kao političara koji može spasiti Mađarsku i povesti je u moderno razdoblje.

Na izborima 2010. godine Fidesz je uvjerljivo slavio, a premijer zemlje postao je Viktor Orban - predsjednik reformiranog Fidesza, stranke koja je sada zasnovana na kršćanskim i tradicionalnim vrijednostima.

Crkva, porodica i nacija

Politička karta Evrope 2010. godine bila je znatno drugačija nego što je to bio slučaj deceniju ranije. Evropske zemlje sve više su prihvatale desničarske politike, a takav talas prihvatio je i Orban, čija se politika bazira na tri stvari koje su manje-više definirane i Ustavom Mađarske - podrška tradicionalnim vrijednostima, crkvi i izuzetno izraženom nacionalnom identitetu.

Upravo tako počela je i Orbanova bitka s ostatkom Evropske unije. Prvi kamen spoticanja bila je nadolazeća migrantska kriza prouzrokovana ratovima na području Afrike i Bliskog istoka. Mađarska je od samog početka bila kontra politike Zapadne Evrope, čiji su političari nastojali teret migrantske krize donekle rasporediti na sve države članice EU.

Orban je nekoliko puta naglašavao kako bi dolazak migranata, koji su većinom muslimani, narušio kršćanski identitet Evrope. Ovakav narativ Orban savršeno komponuje s nacionalističkom pričom zasnovanoj na historijskim ličnostima iz perioda mađarske države.

U nedavnom intervjuu za zagrebački Glas koncila Orban je govorio o migrantskoj krizi te je ponovio svoje stavove vezane za narušavanje kršćanskog identiteta.

"Moramo još pridodati kako smo potpuno uvjereni da se migracija ne događa spontano, nego organizirano. To na zapadu smatraju teorijom zavjere, no sve je to ipak organizirano s političkim i poslovnim motivima, a posljedice toga bit će dovođenje velikih muslimanskih masa na evropski kontinent. Smatram da svi koji se ne budu branili za 20 godina neće prepoznati svoju zemlju. Promjena će se dogoditi uz vanjski utjecaj, koji im je jednostavno nametnut. Mislim da bi Nikola Zrinski znao šta treba učiniti u takvoj situaciji", rekao je Orban ponovo zaigravši na kartu historije.

"Uvik kontra - takva sorta"

Pitanje migracija vjerovatno je samo jedno u nizu pitanja koja su na jednu stranu stavila politiku Viktora Orbana, a na drugu ostatak zemalja Evropske unije sklonijih politici koju vodi zvanični Brisel. Pandemija koronavirusa pokazala je brojne slabosti koordinacionih mehanizama pa tako i onog evropskog.

Dok je Brisel organizovao sastanke i tražio način brže raspodjele vakcina državama članicama, Orban je u tom procesu pokazao kako želi djelovati nezavisno od EU.

Mađarska je tako postala prva zemlja EU koja je odobrila za upotrebu rusku, a vrlo brzo i kinesku vakcinu protiv koronavirusa, što je izazvalo oprečne reakcije u EU. Mnogi su taj potez protumačili kao još jedan u nizu noževa koje je Orban u leđa zabio Briselu u jeku političkog rata s Kinom i Rusijom.

Krajem marta Orban je napravio još jedan potez koji jasno pokazuje da je cilj premijera ove države prije svega stvaranje nezavisne politike i kreiranje tzv. srednjoevropskog bloka koji će unutar EU djelovati zajednički i zastupati jednake stavove koji bi predstavljali protutežu Briselu.

Orban je tako krajem marta saopćio odluku da zbog neslaganja s ostatkom demokršćanskog bloka napušta Evropsku narodnu partiju (EPP) u Evropskom parlamentu te da formira nezavisni klub.

Nekoliko dana nako toga sastao se s predstavnicima poljskih i italijanskih desničarskih partija te je naglasio kako će se i oni pridružiti bloku koji njeguje "tradicionalne evropske i kršćanske vrijednosti".

Iako je evidentno da Orban za svoju politiku ima podršku i centralnoevropskih, pa i balkanskih zemalja, jasno je kako upravo on i njegova stranka u ovom euroskeptičnom krugu predstavljaju centralnu i vodeću figuru pokreta oko kojeg se okupljaju i druge stranke koje gaje slične ideje.

Posljedni čin

Evidentno je kako su Mađarska i EU već odavno na različitim talasnim dužinama. Ukoliko bi Mađarska sada ulazila u EU, velike su šanse da kroz taj proces ne bi ni prošla. Međutim, njeno izbacivanje iz EU zbog konstantne antievropske politike u ovom trenutku djeluje potpuno nerealno.

S druge strane, iako EU nema kapacitet da jače djeluje na Orbana, jedini problem mađarskom premijeru mogu predstavljati opozicionari. Uprkos Orbanovim potezima vezanim za migracije, mnogobrojne zakone koji nisu našli na odobrenje Brisela, pa i svojevrsnom pokazivanju nadmoći nad ostatkom EU otvaranjem punog kapaciteta tribina tokom Evropskog prvenstva u nogometu, čini se kako politika Fidesza ipak pokazuje znakove slabosti.

Prije dvije godine izgubljeni su izbori u Budimpešti, a opozicija je najavila kako će predstaviti jednog kandidata koji bi se trebao suprotstaviti Orbanu i na parlamentarnim izborima.

Za sada, prema brojnim anketama, ujedinjena opozicija Mađarske ima sličan procenat podrške kao i vladajući Fidesz, što je jasan znak da Orbana u narednom periodu očekuje velika borba za opstanak na domaćoj političkoj sceni. Borba koja će na perfektan način predstavljati personifikaciju Orbanovog decenijskog djelovanja na tlu Evrope i koja se može opisati kroz jednu rečenicu. Sam protiv svih.