Astronomi amateri iz Sarajeva prvi u BiH snimili egzoplanetu udaljenu 460 svjetlosnih godina
Šta je snimljeno?
Ekipa astronoma iz Sarajeva je mjerenjem procijenila veličinu ekstrasolarne planete (planete koje orbitiraju izvan Sunčevog sistema oko matične zvijezde) metodom diferencijalne fotometrije.
U suštini, mjeri se promjena intenziteta svjetlosti zvijezde oko koje egzoplaneta kruži. Ustaljeni pad intenziteta prilikom tranzita planete ispred zvijezde najčešći je način detekcije egzoplaneta, a tehničke detalje možete pročitati ovdje.
"Ovo je prvo ovakvo mjerenje u Bosni i Hercegovini. Danas je, kao što svi znamo, vrlo aktuelna ova tematika. Ultimativni cilj je otkrivanje naseljivih planeta i možda nekog novog oblika života u svemiru. Zanimljivo je da je prva naučna detekcija egzoplaneta bila tek 1988. godine (iako ta planeta nije potvrđena sve do 2012. godine), a prva potvrđena detekcija desila se tek 1992. godine. Do 1. septembra 2018. godine detektovane su 2.823 potvrđene planete u 2.860 zvjezdanih sistema, a 632 sistema imaju više od jedne planete", objašnjeno je za Klix.ba.
Snimanje i mjerenje su izvršili Džan Jašarević i Alan Ćatović, student i doktorant na Mašinskom fakultetu u Sarajevu koji vode i neformalnu astronomsku grupu Sarajevo koja ima više od 1.100 članova.
Šta su WASP-10 i WASP-10b?
WASP-10 je zvijezda u pravcu sazviježđa Pegaz koja je oko 22 posto manja od Sunca i ima masu za oko 30 puta manju od mase Sunca. Klasificirana je kao K5 zvijezda, površinske temperature oko 4675K - manje nego kod Sunca. Udaljena je od nas oko 460 svjetlosnih godina i ne može se vidjeti golim okom jer joj je magnituda 12,7. Stara je oko 270 miliona godina i predstavlja relativno mladu zvijezdu. Potrebno joj je oko 12 dana za jedan obrtaj oko svoje ose.
Jedina potvrđena planeta oko ove zvijezde je WASP-10b koja je otkrivena 2008. godine. Planeta je blizu tri puta veće mase od Jupitera, dok su posmatranja tranzita pokazala da je njen radijus za 8-28 posto veći od Jupitera (1,08 do 1,28 radijusa Jupitera). Gustoća ove planete slična je gustoći našeg Mjeseca, a površinska temperatura mu je blizu 1300K. Treba mu otprilike 3 dana za orbitu oko zvijezde (za razliku od 365 dana potrebnih da se Zemlja okrene jednom oko Sunca).
Zašto je ovo mjerenje značajno za BiH?
Snimanje egzoplanete WASP-10b i procjena njenih parametara predstavlja značajan iskorak bh. astronomije, jer je ona nakon rata na koljenima i tek pojedinci iz hobija i rijetka astronomska društva održavaju ovu iskru nauke u našem društvu.
"Niko se više ovdje ne bavi ozbiljno astronomijom, a ni u školama ni na fakultetima se ne izučava. Ovladavanjem ovih metoda stvoreni su uslovi da možda jednog dana neko iz BiH otkrije neku novu egzoplanetu ili da vrši neka ozbiljnija istraživanja. Također, na ovaj način se naši podaci mogu dijeliti s drugim astronomskim istraživačkim centrima i doprinijeti boljem razumijevanju našeg univerzuma", objašnjeno je za Klix.ba.
