Braća po oružju
133

Osamdeseta godišnjica ZAVNOBIH-a: Ko su bili legendarni sudionici historijskog zasjedanja

S. M.
Rodoljub Čolaković
Rodoljub Čolaković
Na današnji dan, 25. novembra 1943. godine, tačno prije 80 godina, održano je prvo zasjedanja Zemaljskog antifašističkog vijeća narodnog oslobođenja Bosne i Hercegovine u Mrkonjić Gradu, koji se u današnjoj BiH obilježava kao Dan državnosti.

Najvažniji sudionici i ličnosti bili su istaknuti komunisti i sudonici Narodnooslobodilačkog pokreta, između ostalih, Vojislav Kecmanović, Avdo Humo, Rodoljub Čolaković, Đuro Pucar-Stari i Hasan Brkić.

ZAVNOBIH je bio najviši predstavnički i zakonodavni državni organ antifašističkog pokreta u Bosni i Hercegovini iz koje je nastala Narodna skupština BiH, te je on bio temelj obnove bosanskohercegovačke državnosti.

Prvi predsjednik ZAVNOBIH-a bio je Vojislav Kecmanović, zvani Đedo, ljekar, učesnik balkanskih ratova kao dobrovoljac vojske Kraljevine Srbije, kasnije sudionik Narodnooslobodilačke borbe i prvi predsjednik Narodne Republike Bosne i Hercegovine. Rođen je u Čitluku kod Prijedora.

Vojislav Kecmanović
Vojislav Kecmanović

Od početka ustanka u Drugom svjetskom ratu radio je za partizane, a u junu 1943. godine prebačen je na slobodnu teritoriju. Od 26. aprila 1945. do novembra 1946. godine bio je predsednik Prezidijuma Narodne skupštine NR Bosne i Hercegovine.

Đuro Pucar Stari bio je komunistički revolucionar, jedan od najznačajnijih učesnika Narodnooslobodilačke borbe. Član Saveza komunističke omladine Jugoslavije (SKOJ) postao je 1920. U Kraljevini Jugoslaviji zbog komunističko-revolucionarne djelatnosti osuđen je na osam godina zatvora.

U julu 1941. po odluci Komunističke partije Jugoslavije otišao je u Banju Luku, iz koje je kao sekretar KPJ vršio pripreme za ustanak u Bosanskoj krajini, koji je kasnije i vodio. Bio je član Glavnog štaba NOP odreda Bosne i Hercegovine i Glavnog štaba NOP odreda Bosne i Hercegovine, potpredsjednik ZAVNOBiH-a i član predsjedništva AVNOJ-a.

Đuro Pucar
Đuro Pucar

Vijećnici ZAVNOBIH-a Rodoljub Čolaković i Avdo Humo bili su najzaslužniji što je BiH uspostavljena kao jedna od federalnih jedinica FNRJ i obnovljena njena državnost. To se desilo uprkos protivljenju pojedinih bliskih saradnika Josipa Broza Tita, srbijanskih komunista Milovana Đilasa i Moše Pijadeja koji su smatrali da Bošnjaci nisu zaseban narod.

Čolaković je rođen u Bijeljini 1900. godine i bio je jedan od najistaknutijih članova Komunističke partije Jugoslavije. Jedan od najbližih prijatelja bio mu je Alija Alijagić, atentator na ministra policija Milorada Draškovića u Kraljevine Jugoslaviji (7.juli 1921. godine). Alijagić je za počinjeni zločin kažnjen smrću, a Čolaković petnaestogodišnjom robijom. Nakon puštanja iz zatvora, Rodoljub Čolaković je emigrirao u Sovjetski Savez, a kasnije je učestvovao u španskom građanskom ratu na strani republikanaca.

Rodoljub Čolaković
Rodoljub Čolaković

Bio je osnivač dnevnog lista "Oslobođenje" i prvi glavni urednik.

Humo je rođen u Mostaru 1914. godine, gdje je politički i oružano organizovao studente koji su bili sljedbenici socijalizma, te je bio jedan od organizatora oružanog otpora nacistima i fašistima. Tokom Drugog svjetskog rata po zadatku prelazi u Sarajevo i organizuje ilagalni rad gdje djeluje pod konspirativnim imenom "Kulturni".

Avdo Humo
Avdo Humo

Bio je jedan od organizatora održavanja, vijećnik i član ZAVNOBiH-a od Prvog zasjedanja, član Predsedništva i potpredsjednik ZAVNOBiH-a i član Oblasne narodnooslobodilačke skupštine za Hercegovinu.

Za sekretara Prvog zasjedanja ZAVNOBIH-a izabran je istaknuti komunista Hasan Brkić. On je još kao gimnazijalac postao član Saveza komunističke omladine Jugoslavije. Radio je na pripremi oružanog ustanka u BiH protiv nacističkih okupatora, a i sam je učestvovao u pojedinim vojnim operacijama.

Hasan Brkić
Hasan Brkić

Sa grupom mitraljezaca učestvovao je u osvajanju ustaškog uporišta kod Han Pijeska, diverziji na pruzi Vareš-Breza kod Pajtovog Hana i u borbi s njemačkim snagama tokom Druge ofanzive. Umro je u Sarajevu i sahranjen na groblju "Lav".