BiH
10

Sarajevo će biti, sve drugo će proći

Priredila: Tatjana Sekulić
Zajedničkim naporima Muslimana, Srba i Hrvata 6. aprila 1945. godine Sarajevo je oslobođeno od fašističke okupacije tokom Drugog svjetskog rata. Taj dan proslavlja se kao rođendan glavnog grada BiH. Tužno, upravo na taj dan 1992. godine Sarajevo je okupirano. Na ovaj dan sjećamo se svih nevino stradalih tokom najduže opsade jednog grada u modernoj historiji Evrope.

Sarajevo, koje se oduvijek nalazilo na raskrsnici brojnih kultura i religija, osnovao je Isa-beg Ishaković. Napravljen na raskrsnici rimskih puteva, oduvijek je spremno širio ruke svim dobronamjernicima. U 16. stoljeću Sarajevo je bilo jedan od najbogatijih gradova na Balkanu, a zanatstvo i trgovina su se intenzivno razvijali.

No, u jednoj noći sve je nestalo. Austrijski princ Eugen Savojski je 1697. godine ušao u Šeher sa svojim vojnicima, opljačkao grad i spalio ga do temelja.

Prkosno Sarajevo se izdiglo iz pepela, zajedničkom snagom naroda koji su ga naseljavali, a u vrijeme osmanske vladavine, tačnije 1850. godine, Sarajevo postaje glavni grad BiH.

Poput djeteta, dobroćudno je širilo ruke svima. U kotlinu okruženu ponosnim planinama naselili su se i Jevreji prognani iz Španije, a u gradu se, osim džamija, grade i sinagoge te pravoslavne i katoličke crkve. Upravo u tom periodu sagrađena je Katedrala Srca Isusova, objekt koji je ponos Šehera.

Austrougari su sa sobom donijeli moderno doba. Izgrađeni su putevi, otvaraju se škole i fabrike, otvara se Zemaljski muzej, koji je danas, nažalost, zatvoren, gradi se Vijećnica, Narodno pozorište, bolnice, otvaraju se banke i Sarajevo poprima izgled modernog grada, a njim prolazi i prvi tramvaj (kojeg ovih dana baš i nema na ulicama grada).

Tokom Prvog svjetskog rata Sarajevo nije pretrpjelo veća razaranja, iako je neposredni povod bio atentat na austrougarskog prestolonasljednika Franza Ferdinanda 28. juna 1914. godine.

U Drugom svjetskom ratu grad je pripadao dijelu Nezavisne države Hrvatske, a faktički je bio pod njemačkom okupacijom. Muslimani, Srbi i Hrvati su se ujedinili kako bi odbranili svoj grad, a akcija oslobađanja počela je 28. marta 1945. godine.

Opći napad i borba za oslobađanje grada koji je bio pod fašističkom čizmom počeli su 5. aprila 1945. godine u tri sata poslijepodne.

"Da bismo osujetili neprijateljsko izvlačenje potrebno je brzo dejstvo i zajednički napad svih naših snaga na sarajevski garnizon i najenergičnije dejstvo na komunikacije u dolini rijeke Bosne!" Ovom rečenicom izražena je upravo osnovna zamisao.

Uslijedila je žestoka borba, ali jedinstvo je pobijedilo i slomljen je otpor Nijemaca i pripadnika NDH. Probojem 334. puka obalom Miljacke do Marijin-Dvora u noći 6. aprila završene su ulične borbe u Sarajevu. Do zore je njemačka 181. divizija napustila svoja posljednja uporišta, a u međuvremenu preko Vraca i Mojmila u južni dio grada ušli su i pripadnici 5. crnogorske udarne brigade i Sarajevo je 6. aprila u 8:00 sati bilo potpuno slobodno.

Zapovijest Maršala Tita povodom oslobođenja Sarajeva

U višednevnim žestokim borbama na širem području Sarajeva, pod vrlo teškim uslovima planinskog zemljišta, naše trupe slomile su spoljne odbrane sarajevskog utvrđenog rejona i stegnuvši obruč oko samog grada, danas 6. aprila 1945. godine, na juriš zauzele i oslobodile Sarajevo, glavni grad Bosne i Hercegovine. Izražavam svoju zahvalnost svim borcima i rukovodiocima jedinica koje su izvojevale ovu sjajnu pobjedu. Neka je slava junacima palim za oslobođenje naše otadžbine! Smrt fašizmu - Sloboda narodu!

Nakon Drugog svjetskog rata uslijedio je i novi procvat glavnog grada BiH, koji postaje upravni, kulturni i ekonomski centar BiH, jedne od šest republika SFR Jugoslavije. Razvija se ekonomija, otvaraju se fakulteti, brojne kulturne institucije, a grad naseljava sve više ljudi koji ga složno grade i razvijaju.

Međutim, 48 godina kasnije, historija kao da se ponavlja. Na Dan oslobođenja grada Sarajevo kreće u još jednu bitku. 6. aprila 1992. počela je opsada Sarajeva koja je trajala 1.425 dana. Grad je razrušen, ubijani su nevini ljudi, ubijana su djeca! Počinjen je kulturocid i uništeni su brojni brojni kulturno-historijski, stambeni i vjerski objekti.

Šeher se nakon rata ponovo izdiže iz pepela, i dalje je grad u kojem se isprepliću brojne kulture i grad koji pod svoje skute prima sve ljude. Sarajevo je danas moderan grad u kojem su obnovljeni objekti kojima se ponosi, grad u kojem su sagrađena nova zdanja koja impresioniraju svojom ljepotom, grad u kojem se muzeji zatvaraju, nekultura postaje kultura, grad u kojem se radna mjesta zatvaraju, a ulice postaju sve nesigurnije.