Duh Charlesa De Gaullea nad kontinentom: Ko će povesti vojsku evropskih snaga u Ukrajinu?
Dok se budžeti ministarstava odbrane evropskih država planirano povećavaju za 2025. godinu nakon višedecenijskog oslanjanja na Evropsku uniju kao zajedničko tijelo, danas se izgleda traži jedan lider koji će inicirati formiranje alternative za NATO u kojem značajnu ulogu ima Donald Trump.
Kao i uvijek, karakteristično za evropske lidere, svaka država i svaki predsjednik imaju svoje viđenje što je i najveći izazov za odbrambeno koaliranje zemalja EU. To je veći izazov nego li razlike vojnim efektivima između evropskih i američkih snaga.
U ovom trenutku Evropljani računaju na osam nuklearnih strateških podmornica kao nuklearno odvraćanje od čega četiri francuske podmornice klase Triomphant i četiri britanske klase Vanguard. SAD ima 11 nosača aviona dok Evropljani mogu računati na tri pri čemu samo Mornarička avijacija SAD-a ima više borbenih aviona nego li sve članice EU bez Ratnog zrakoplovstva. SAD računa na više od 3.000 satelita dok sve evropske zemlje zajedno imaju približno 600 satelita.
Kad je sredinom 2023. godine ukrajinskim snagama ponestalo artiljerijskih granata, evropski lideri su okrenuli kontinent naopako tragajući za artiljerijskom municijom koje nije bilo. S druge strane nisu bili u mogućnosti snabdijevati iz skladišta nacionalnih armija jer je to prijetilo ugrožavanju vlastite logističke rezerve.
Izuzev u kopnenim snagama gdje je situacija od roda do roda vojske bolja u korist evropskih zemalja, efekti pravovremenog ulaganja u odbranu SAD-a ipak prave preveliku razliku. Od 1944. godine i operacije "Overlord" odnosno direktnog vojnog ulaska u Zapadnu Evropu, Evropa se "šverca" uz borbene kapacitete i efektive SAD-a i došlo je vrijeme da ih neko izbaci iz trase koja njima omogućava ekonomski razvoj dok će SAD biti garant sigurnosti, što ide uz nezaobilazno poniženje Evropljana.
Poniženjem do jedinstva
Za razliku od pragmatičnih Amerikanaca koji saveze prave na osnovu strateških potreba i procjena, Evropljani su cijelo 20. stoljeće proveli u opterećenju prve polovine tog stoljeća. Pa je tako 1952. godine formirana Evropska odbrambena zajednica kao savez zemalja Beneluxa i Zapadne Njemačke pri čemu je pozvana i Francuska koja je odbila taj poziv. Obrazloženje Francuske je bilo da se protive naoružavanju Zapadne Njemačke i njenoj integraciji u bilo koju sigurnosnu i odbrambenu asocijaciju na temeljima iskustava drugog svjetskog rata.
Francuska je prekršila svoje pravilo tek 1992. godine kada zajedno sa Njemačkom formira Eurokorpus kao koncept snaga Visoke borbene gotovosti za odbranu Evrope. Iako su sastavu pristupile i druge evropske države koje nisu članice EU, vizija Francuske je bila usmjerena na formiranja Evropske vojske što je opet spriječeno Sporazumom Berlin Plus iz 2002. godine. Ovim sporazumom dogovorena je integracija sposobnosti Eurokorpusa i svih odbrambenih inicijativa EU sa NATO-om.
Sve do Brexita svi francuski napori za ostvarenje inicijative za koncept "evropska puška na ramenu Evropljana" bili su teže ostvarivi zbog blokada iz Londona. Danas je Francuska prva vojna konvencionalna i nuklearna sila Evropske unije što joj osigurava dugo čekanu ulogu. Na temeljima tih sposobnosti Emmanuel Macron uporno pokušava voditi evropske poslove u Ukrajini pri čemu se nije proslavio u pregovorima sa Putinom.
Jačanje evropskog dijela NATO-a ili?
Čini se da nema jasnog putokaza kojim će putem evropske članice NATO-a unatoč brojnim inicijativama i pozivima na pojačavanje proizvodnje oružja i izdvajanja za odbranu. Svi koncepti ostaju u zraku jer i dalje Evropljani različito vide stratešku budućnost. Poljska i baltičke države zajedno sa Rumunijom nema dilemu oko značaja saveza NATO-a i SAD-a u njemu, zemlje Višegradske grupe imaju pristup koji uvažava njihove historijske veze sa Moskvom, skandinavske države sa višestoljetnim iskustvom vojne neutralnosti prvenstveno se oslanjaju na svoje kapacitete.
Evropljani su opet poniženi, samo ovog puta to nije bio Charles De Gaulle već Volodimir Zelenski. Sve i da Zelenski podnese ostavku, sve dok ne odluči strateški pravac odbrambenog zaokruživanja kontinenta, Evropa će biti američki vazal.
