Protivoklopne rakete kao oružje koje mijenja tok rata: Od Sueca preko Bosne i Ukrajine do Libana
Protivoklopne rakete su tokom perioda hladnog rata razvijali kako u zapadnom tako i u istočnom bloku pri čemu su obje strane imale različite koncepcije razvoja.
Sovjetska je strana istrajavala u sistemima druge generacije raketa poluautomatskog vođenja (SACLOS). Predstavnici ove generacije su sistemi 9K111 Fagot, 9K113 Konkurs, 9K115 Metis te 9K135 Kornet.
Zapadni predstavnici ove generacije raketa su sistemi francuski Missile d'Infanterie Léger Antichar (MILAN) te američki BGM-71 TOW. Ono što je karakteristično za ovu generaciju raketa jeste poluautomatsko vođenje rakete koje se uz pomoć laserskog vođenja izvodi na dvije tačke, prva tačka jeste tačka oružja te druga tačka kao tačka cilja.
Operater bi lansirao raketu koja bi bila vođena laserskim navođenjem u drugu tačku u koju je lansirni snop usmjeren. Ovo poluatomatsko vođenje i generalno protuoklopne rakete druge generacije predstavljale su značajno olakšanje i poboljšanje obzirom da je kod raketa prve generacije, rukovaoc sistemom vodio raketu od lansiranja do pogotka uglavnom žičanom vezom.
Takav mehanizam otežanog vođenja koja zahtjeva veliku spretnost i uvježbanost rukovaoca je imala najpoznatija sovjetska protuoklopna raketa 9M14 popularna “Maljutka”.
Sinajska bitka
Pripremajući se za rat sa Izraelom egipatski vojni vrh je krajem šezdestih godina započeo veliku nabavku protivoklopnih raketa iz Sovjetskog saveza.
Naime, tokom Šestodnevnog rata iz 1967. godine arapske vojske su uvidjele dominantnost izraelskih oklopno-mehaniziranih jedinica, dominantno tenkova koji su nanijeli velike gubitke egipatskoj vojsci.
O tome koliko su egipatske snage nabavile sovjetskih protuoklopnih raketa 9M14 Maljutka i 9K111 Fagot ukazuje činjenica da je u Jomkipurskom ratu svaki drugi egipatski vojnik imao po jednu od ovih raketa.
Izraelski ratni planeri će osjetiti ovu količinu raketa tokom Jomkipurskog rata u kojem se procjenjuje da su izraelske snage izgubile preko 1000 uništenih tenkova i oklopnih vozila.
Tokom ratnih operacija sirijske i egipatske vojske po prvi put su protivoklopne rakete korištene kao asimetrično oružje kojim se služila slabija strana, obzirom da unatoč modernijim tenkovima, ni sirijska ni egipatska vojska nije imala kvalitetne posade kao izraelska vojska.
Crvene strijele u agresiji na RBiH
Obzirom na potpunu tehničko-tehnološku nadmoć agresorskih snaga borci Armije Republike Bosne i Hercegovine su se suočili sa protivnikom koji se oslanjao na svoje oklopno-mehanizirane jedinice u svim operacijama.
Lako naoružane jedinice Armije su za protivoklopnu borbu uglavnom koristile jednokratne protivtenkovske bacače M80 “Zolja” te bacače M79 “Osa”.
Tokom borbenih dejstava borci Armije dolaze do raketa 9M14 Maljutka i 9K111 Fagot ali ovi sistemi nisu bili dovoljno brojni da bi se suočili sa brojnošću tenkova VRS. Međutim, dolaskom kineskih protivoklopnih raketa HJ-8 Crvena strijela, koje su Pakistan i Iran poslali kao vojnu pomoć ArBiH, stanje na frontu se značajno promijenilo.
Domet raketa HJ-8 se u zavisnosti od verzije kretao od četiri kilometara, dok su sistemi Maljutka i Fagot imali domet do tri kilometra uz značajno slabiju probojnost. Treba istaći i to da je kineski sistem HJ-8 bio kineska kopija američkog sistema BGM-71 TOW.
Javelin u Ukrajini
U prvim danima ukrajinsko-ruskog rata dok su se oklopne kolone slijevale u ukrajinsku teritoriju, presudnu ulogu će imati donacije američkih protuoklopnih raketa FGM-148 Javelin. Sa dometom od 2.5 km i mogućnost gađanja iz profila odozgo, ovaj sistem uništava svaki savremeni tenk.
Za razliku od sovjetskih i ruskih sistema kojim su rukovale ukrajinske snage, Javelin je sistem "ispali i zaboravi" što značajno olakšava obuku ali i povećava efikasnost.
Dodatno poboljšanje u odnosu na sovjetske i ruske sisteme jeste mobilnost odnosno mogućnost lansiranja sa ramena bez tronošca.
Almas i Kornet u Libanu
Izraelskim oklopnim jedinicama imena ruske protivoklopne rakete Kornet u tandemu sa iranskom raketom Almas, predstavljaju pravu noću moru. Ova dva sistema kojim su naoružane jedinice Hezbolaha, kao dvije različite koncepcije probijaju oklop izraelskih tenkova Merkava na dometima od 4 do 8 kilometara.
Sistem Almas predstavlja iransku kopiju američkog Javelina sa povećanim dometom ali i drugačijim sistemom vođenja koji je u završnoj fazi elektro-optički.
Na primjeru Libana ali i brojnim drugim ratištima 20. i 21. stoljeća, protivoklopne rakete su se pokazale kao idealno oružje za slabijeg uz mogućnost nanošenja brojnih taktičkih udara sa strateškim implikacijama.
