Kako uzgajati krompir usljed prirodnih ekstrema: Pojedine sorte su se pokazale otpornijima
Da bi krompir, kao osnovna prehrambena kultura, opstao i pružao potrebne prinose i u budućnosti, naučnici rade na tome kako ga učiniti otpornijim na stres uzrokovan klimatskim promjenama.
Međunarodni tim pod vodstvom Univerziteta u Beču je kroz četverogodišnji EU projekat "Adapt" proveo opsežna istraživanja o tome kako krompir reagira na različite stresne uslove, uključujući visoke temperature, sušu i prekomjernu vlagu usljed poplava. Ova saznanja iskoristit će buduće uzgajivačke prakse usmjerene na prilagođavanje krompira ekstremnijim klimatskim uslovima.
Krompir je jedna od najvažnijih prehrambenih kultura u svijetu, ali istovremeno i veoma osjetljiv na promjenjive klimatske uslove. Toplota i suša mogu značajno smanjiti prinose dok nagle poplave, uzrokovane obilnim padavinama, prijete da u samo nekoliko dana unište kompletne usjeve.
Da bi utvrdili koje vrste krompira bolje podnose ekstremne uslove, naučnici su analizirali reakcije krompira na različite stresne situacije. Naime, prikupljeni su brojni uzorci u ključnim fazama rasta biljaka i obavljene su precizne laboratorijske analize.
Rezultati su pokazali da određene sorte, koje obično daju niže prinose pod normalnim uslovima, zapravo imaju veću stabilnost prinosa u stresnim uslovima.
Dio eksperimenata je bio i u kontrolisanim uslovima u laboratorijima, gdje se nivo stresa mogao precizno regulirati. Naučnici su posmatrali reakcije krompira na stres na ćelijskom nivou, prateći promjene u genetskom izražavanju, prisutnosti hormona i drugih metaboličkih procesa u stvarnom vremenu.
Zahvaljujući ovim analizama, otkriveni su specifični molekularni obrasci koji označavaju veću otpornost ili osjetljivost na stres. Ovi obrasci predstavljaju važan temelj za razvoj biljaka koje će biti otpornije na ekstremne klimatske uslove.
U projektu je učestvovalo deset vodećih akademskih institucija, četiri uzgajivača krompira te nekoliko specijaliziranih organizacija i tehnoloških agencija.
Naredna faza je usmjerena na primjenu novih saznanja u praksi. U planu je korištenje identificiranih molekularnih markera za selekciju novih sorti krompira koje su otpornije na sušu, visoke temperature i prekomjernu vlagu.
Ovakve vrste mogle bi igrati ključnu ulogu u stabilnosti prehrambene sigurnosti, čak i u uslovima nepredvidivih klimatskih promjena.
